جلوگیری از حواس پرتی هنگام مطالعه
شیوه ها و راه بردهای مطالعه
جدیت در مطالعه
به محض نشستن پشت میز مطالعه، خواندن را با جدیت شروع کنید زیرا اگر سریعا مشغول به مطالعه شوید، تمرکز حواس زود به دست می آید. این ضرب المثل چینی را به یاد داشته باشید که «فتح ستارگانی که هزاران فرسنگ هستند با برداشتن قدم اول، امکان پذیر است». شک و تردید حاصلی جز حواس پرتی یا انحراف حواس و تسلیم به تخیلات ندارد؛ اجازه ندهید چیزی جز مطالعه ذهن شما را مشغول کند.توجه خود را میان دو چیز قسمت نکنید و باور نداشته باشید موسیق ملایم حتما موجب تمرکز حواس می شود، بلکه ممکن است تمرین حواس را از بین ببرد. برای جدی بودن در مطالعه بایستی برنامه ی منظمی را از قبل فراهم کرده باشید و بر طبق آن، مطالعه را ادامه دهید. با خود تصمیم بگیرید و مدت زمانی را برای مطالعه مشخص کنید. در این زمان از مطالعه دست نکشید، به مطالعه ادامه دهید، اما زمان مطالعه را طولانی نکنید. بیهوده وسواس به خرج ندهید؛ بهانه تراشی نکنید؛ به خود تلقین کنید که فرد با اراده ای هستید و می توانید هر درسی را به خوبی بیاموزید. وقتی مشغول مطالعه می شوید با علاقه و انگیزه درس بخوانید. در صورتی که از جریان مطالعه خارج شدید و چیزی یا مطلبی ذهن شما را مشغول کرد، دو راه وجود دارد: می توانید آن افکار مزاحم را روی کاغذ بنویسید و به خود بگویید بعد به این مسئله رسیدگی می کنم و یا این که مطالعه را متوقف کنید و به آن مسئله رسیدگی کرده تا چیزی ذهن شما را اشغال نکند. آماده شدن برای یک مطالعه ی جدی مستلزم انجام مقدماتی است. برای مثال کشیدن دو شاخه تلفن، گفتن به دیگران که می خواهید مطالعه کنید، فراهم ساختن کلیه ی وسایل و لوازم التحریری که مورد نیاز هستند و…
تمرکز حواس:
منظور از تمرکز حواس به هنگام مطالعه، توجه کامل به مطلب و موضوع مورد نظر است که این خود باعث هدایت روند طبیعی مطالعه می شود. بیشتر افراد گمان می کنند که تمرکز یک امر ذاتی است و تغییر آن ناممکن است، در حالی که تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کسی می تواند به آن دست یابد. از آن جهت که تمرکز امری نسبی است بنابراین تقویت آن بستگی به موضوع مورد نظر دارد. به علاوه، تمرکز گاه ساده است و گاه مشکل. تمرکز در موضوعاتی که جنبه ی فکری دارد، مشکل و تلاش زیادی را می طلبد ولی در موضوعاتی که جنبه ی تفریحی و سرگرمی دارد، ساده و تلاش کمتری را می طلبد. یکی از مهم ترین راه های تمرکز در موضوعات فکری، علاقه و انگیزه نسبت به آن هاست. هر چه انگیزه و علاقه نسبت به موضوعی بیش تر باشد، تمرکز حواس بیشتر خواهد بود و برعکس. تمرکز به دو صورت آگاهانه یا ارادی و یا ناآگاهانه و غیر ارادی به وجود می آید.
تمرکز ارادی، زمانی حاصل می شود که شخص بخواهد برای مطالعه یا انجام کاری و یا حل مسئله ای افکار مزاحم و اخلالگر را از خود دور یا محرکات محبط را در خود بی اثر کند تا بتواند کار خود را انجام دهد.
در تمرکز غیرارادی و با خود به خودی، شخص بدون تصمیم قبلی و بدون آگاهی به موضوع تمرکز می کند. این نوع تمرکز در حالت های هیجانی مثل خوشحالی، ترس و غیره می آید و به وسیله ی تمایل و اشتیاق درونی صورت می گیرد و توجه شخص به موضوع جلب می شود.
عابدینی (۱۳۷۳) درباره ی تمرکز حواس در هنگام مطالعه ی مطالب آموزشی یادآور می شود که در هر محیطی نمی توان تمرکز داشت. برای داشتن تمرکز به هنگام مطالعه، ابتدا باید خود را از دنیای خارج جدا کنید و محیط مناسبی برای مطالعه برگزینید. چنین محیطی باید آرام، روشن و دارای هوایی مناسب باشد. هیچ چیز به اندازه ی سر و صدا خسته کننده و مانع تمرکز نیست.
برای رفع حواس پرتی:
1- سعی شود با ایجاد انگیزه های نیرومند و در نظر گرفتن اهدافی که برایتان مهم و جالب توجه است، نسبت به مطالعه، در خود شوق و علاقه ایجاد کنید.
2- موقعیت هایی را که نمی توانید در آنها تمرکز حواس داشته باشید تجزیه و تحلیل کنید. احساسات خود را مورد بررسی قرار دهید؛ در یابید که چه عاملی افکار شما را دگرگون می کند. افکار منفی و بیمارگونه را از خود دور کنید و هر موقعیت را تا حدی که می توانید به طور منطقی تعبیر و تفسیر نمایید.
3- چند برگ کاغذ روی میز مطالعه ی خود داشته باشید و موارد افکار منحرف کننده و مزاحم را یادداشت کنید و بعد از مطالعه نسبت به حل آنها در حد امکان اقدام نمایید.
4- کارهای مطالعاتی خود را تقسیم بندی کنید، یعنی هر موضوعی را که می خواهید مطالعه کنید به قسمت های کوچک تر تقسیم کرده و به تدریج مورد رسیدگی قرار دهید.
5- هر وقت مصمم شدید که مطالعه کنید یا کار دیگری انجام دهید، بکوشید بر عزم خود پا بر جا باشید تا آن کار را به اتمام برسانید.
6- از آن جهت که هر کاری به جای خویش نیکوست، برنامه ی طالعاتی داشته باشید و برای هر کاری وقت به خصوصی تعیین کنید.
7- زمان های مطالعه ی خود را به فعالیت های متنوع تقسیم نمایید تا این که بتوانید تمرکز حواس خود را برای مدت زمان طولانی تری حفظ کنید. سعی کنید مطالعه را در آن ساعت از روز انجام دهید که برای شما مناسب تر است.
8- استفاده از یک استراحت کوتاه در هر ساعت، انرژی لازم برای حفظ تمرکز حواس را برای مدت زمان طولانی تری در اختیار شما می گذارد.
9- با آگاهی از فنون صحیح مطالعه و به کارگیری آنها در هنگام مطالعه، در خود ایجاد تمرکز کنید زیرا کاربرد فنونی که خواننده را در عمل مطالعه فعال سازد، کلید اساسی ایجاد تمرکز است.
ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت
مطالعه ی عمیق و یادگیری ثمربخش وقتی حاصل می شود که فرد تصور مثبتی از خود داشته باشد و به خود اعتماد کند. وقتی می خواهید کاری انجام دهید از گفتن کلماتی همانند: نمی خواهم، نمی دانم و نمی توانم، بپرهیزید. جمله ی «این کار محال است» را از دفتر زندگی خود خط بزنید. ترس و بدگمانی و بی ارادگی را از ذهن خود دور کنید. هرگز به خویشتن اجازه ندهید که هیجانات و افکار منفی، شما را در خود غرق سازد. اعتماد به نفس داشته باشید و پیوسته پیش خود تکرار کنید که قادر به انجام آن هستم، می توانم انجام دهم و باید انجام دهم. بدین طریق تفکر مثبت را در خود پرورش می دهید.
اگر بتوانیم تصورات غلط و منفی را از ذهن دانش آموزان دور کنیم و تصورات مثبت را جایگزین نماییم، می توان میل به مطالعه و یادگیری را در آنان ایجاد کرد. آلفرد آدلر، روان شناس مشهور، در درس ریاضی ضعیف بود. معلمش این موضوع را با والدینش در میان گذاشت و آنها باور کردند که آدلر در درس ریاضی ضعیف است و آدلر هم این موضوع را پذیرفته بود. یکی از روزها معلم، مسئله ای را روی تخته سیاه نوشته بود و شاگردان کلاس از حل مسئله عاجز مانده بودند. آدلر جواب مسئله را پیدا کرد، پای تخته رفت و در میان حیرت همگان مسئله را حل کرد. او فهمید که توانایی درک ریاضی را هم دارد .استعدادش را باور کرد و از آن به بعد یکی از دانش آموزان ممتاز درس ریاضی شد.
تصور مثبت و تکرار این کلمات امید دهنده که می توانیم به اهداف خود نائل شویم، به میزان زیادی شانس موفقیت ما را افزایش می دهد و اعتماد به نفس، احساس شعف و شادی را در ما قوی می کند. قوی بودن اعتماد به نفس، احساس شعف و شادی را در ما به وجود می آورد و هم چنین در حالت شادمانی بهتر فکر می کنیم، بهتر مطالعه می کنیم و نتیجه ی کارمان بهتر می شود. مارگارت کوربت به این نتیجه رسیده است که انسان در بحر اندیشه های خوشایند حافظه ی بهتری پیدا می کند، ذهن در حالت آرامی قرار می گیرد و در فرد میل به یادگیری به وجود می آید.
طرح سؤال هنگام مطالعه:
هر چه خواندن با فعالیت بیشتری همراه باشد، نتایج بهتری به همراه دارد. از دو شخص که هر دو در شرایط مساوی می خوانند، خواندن آن یکی مفیدتر است که با فعالیت و کوشش بیشتری همراه باشد. یکی از روش هایی که خواننده را فعال کرده و به طور عمقی او را درگیر مطالعه می کند و سبب برانگیختن جدیت و تلاش وی به هنگام مطالعه می شود، طرح سؤال می باشد، زیرا طرح سؤال یکی از مستقیم ترین راههای غلبه بر ترس از شکستی است که از عدم توانایی خواننده در تمرکز حواس و در نتیجه درک کم وی از مطالب حاصل می شود. کامینگر نقل از سیف (۱۳۶۹) گفته است: همیشه جواب های زیبا در پی سؤالات زیبا می آیند؛ از طريق سؤال کردن است که کودک با دنیا می آمیزد. از طریق سؤالات است که کودک دنیا را کاوش می کند و به یادگیری می پردازد و پیش از ورود به مدرسه هزاران کلمه یاد می گیرد.طرح سؤال به هنگام مطالعه ی یک کتاب، خواننده ی منفعل را به یک خواننده ی فعال مبدل می سازد؛ یک گفت و شنود بین او و مؤلف کتاب برقرار میکند که کسب لذت فرد را از مطالب کتاب افزایش می دهد. علاقه را حفظ می کند و تجزیه و تحلیل مطالب دشوار را آسان کرده و سبب فهم بهتر آن ها می شود. هم چنین سؤالاتی که به هنگام مطالعه مطرح می شوند، علاقه ی خواننده را نسبت به مطلب و کشف معانی حفظ می کنند، به علاوه کارایی خواننده را افزایش داده و تجزیه و تحلیل انتقادی مطالب را به طور عمیق سبب می شوند.
علامت گذاری و خط کشیدن زیر مطالب:
علامت گذاری و خط کشیدن زیر کلمات و عبارات مهم یکی از شایع ترین راه بردهای به کار رفته از سوی دانش آموزان و دانشجویان است که به خواننده احساس رضایت خاطر میدهد و به او کمک میکند تا آن چه را خوانده است به خوبی به یاد آورد. بهتر است پیش از آغاز علامت گذاری کتابی، ابتدا نگاهی سطحی و اجمالی بر مطالب آن داشته باشید و تا زمانی یک نظر اجمالی از مفهوم و مقصود کتاب یا نوشته به دست نیامده است نباید از راه برد علامت گذاری استفاده شود.
احساس رضامندی:
سعی کنید که پس از مطالعه ی هر مطلب، خود را تقویت و تشویق نموده، احساس رضامندی و خود ارزشمندی کنید.
طبقه بندی مطالب:
هر قدر نکات به یاد سپرده شد مرتبط تر باشند و منظم تر طبقه بندی گردند، بهتر در خاطر می مانند و به یاد آوردن آن ها راحت تر و سریع تر خواهد بود.
فهمیدن مطالب:
حتی الامکان سعی کنید که مطالب را بفهمید و به خاطر بسپارید، زیرا مطالبی که طوطی وار حفظ شده اند خیلی زود فراموش خواهند شد.
اجتناب از مطالعه ی اجباری:
هنگامی که بسیار خسته هستید و یا بعد از مدتی مطالعه خسته شده و تمرکز حواس خود را از دست داده اید بهتر است سعی نکنید مطالعه ی خود را به طور اجباری ادامه دهید، زیرا این امر باعث دلزدگی شما از مطالعه خواهد شد.
تحرک و ورزش:
برای رسیدن به اهداف خود در زندگی، تلاش کنید. روزها را با ورزش آغاز کنید و برای تقویت روحیه ی خود، اهدافتان را در ذهن تجسم کرده، هرگونه تردید در رسیدن به آن ها را دور بریزید، زیرا تردیدها بازدارنده هستند.
استفاده از نقشه ها و تصاویر:
سعی کنید از نقشه ها، تصاویر و نمودارهای کتاب ها حداکثر استفاده را بکنید و خوب به آنها دقت نمایید.
تقسیم مطالب:
مطالب دشوار را به قسمت های ساده تر و کوچک تری تقسیم کنید.
تمرکز نیرو:
برای آنکه بر خویشتن مسلط شوید باید بتوانید نیروی خود را متمرکز کنید و آن را در مسیر هدف از پیش تعیین شده به کار بیندازید.
برای بالا بردن تمرکز از یک مشاور تحصیلی کمک بگیرید.
مرکز مشاوره دیدار 02188893258
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com
