ترس در کودکان
ترس در کودکان
یکی از رایج ترین مسائل کودکان ترس است. تحقیقات نشان می دهد ترس در رشد کودک تاثیر مثبتی دارد و یکی از عوامل رایج در بین کودکان است. البته ترس های شدید در بین کودکان رایج نمی باشد و محتوای ترس با تغییر سن نیز تغییر می کند. کودکی که در زمان طفولیت از صدای یک غریبه می ترسد الان دیگر با رشد کودک و شناخت کافی از محیط و صداها از آن صداها دیگر نمی ترسد. عده ای از روانشناسان اعتقاد دارند، ترس یک غریزه و یک میل باطنی است، که بنا به حکم این غریزه کودک دوست دارد بترسد و در ترس نوعی لذت می برد. ترساندن کودک یکی از عوامل مخرب زندگی کودکان محسوب می شود. و به جای اینکه برای جلوگیری از کار خلاف کودک از حربه ترساندن استفاده شود، بهتر است که از همان آغاز زندگی کودک یعنی از زمانی که کودک کم کم رشد می کند به صورتی پرورش داده شود که بتواند با درک مفهوم خلاف از انجام دادن آن خودداری ورزد، نه اینکه از ترس تنبیه و دیگر عوامل ترس از آن دست بکشد.. هنگامی که کودک به زور و ترس از والدین کاری را انجام دهد یا ندهد، همان کار خلاف خواسته ها و تمایلات والدین را در خفا با شدت و حدت بیشتری انجام می دهد و به انحرافات جنسی دیگری ممکن است کشیده شود.
۱۲ – ۱ ماهگی:
کودکان در این سن بیشتر از صداهای بلند و نا آشنا می ترسند و از صدا های غیر منتظره مثل رعد و برق، شکستن اشیاء، و… می ترسند. بین ۶ ماهگی تا ۱ سالگی از بیشترین چیزی که می ترسند، افراد غریبه و نا آشناست، که به این نوع ترس غریبی کردن می گویند، کودک وقتی که با ایک فرد غریبه روبرو می شود، بغض می کند، نگاهی به مادر و نگاهی به فرد غریبه می کند و ترس خود را با گریه کردن بروز می دهد و این ترس (غریبی کردن) به زمان احتیاج دارد که با کودک ارتباط برقرار کند.
ا سالگی الی ۲ سالگی :
در بین ۱ سالگی به بعد نوع ترسیدن کودک نسبت به سال قبل تفاوت بسیاری دارد، کمتر از افراد غریبه می ترسد و سریعتر ارتباط برقرار می کند اما بیشترین عاملی که باعث ترسیدن او می شود جدایی از مادر است که به ترس از جدایی مشهور است. این ترس از ۷ تا ۱۲ ماهگی ظاهر می شود و اوج آن ۱۵ تا ۱۸ ماهگی است و به تدریج که سن کودک افزایش می یابد این گونه ترش نیز کاهش می یابد، زیرا به مرور زمان که بزرگ می شود می تواند بازگشت مادر را پیش بینی کند و در این سن از رنگهای تیره و اشیاء بزرگ مثل ساختمانهای بلند و تاریک می ترسد.
۲ الی ۴ سالگی:
در این سنین کودکان از موجودات خیالی بیشتر می ترسند. متأسفانه بسیاری از والدین از لفظ لولو خورخوره استفاده می کنند که کودکی که در این سن می باشد ذهنیت خاصی نسبت به این موجودات دارد و این گفته والدین به این موجودات خیالی و تصورات ذهنی بیشتر اثر میدهد و کودک بیشتر از هر چیزی از این موجودات می ترسد. در سن ۳ سالکی کودکان از برخی از حیوانات مانند سگ و گریه می ترسند که باید برای مقابله با این گونه از ترس کودکان را در مقابل بچه گربه ها و توله سگها کوچک قرار دهند تا با آنها بازی کنند و بدانند که این موجودات خطری برای او ندارند هر چند که این ترس نیز با افزایش سن در این کودکان از بین می رود.
۴ الی ۶ سالگی:
در ۴ سالگی کودکان از همان موجودات خیالی که در سنین پایینتر از آنها می ترسیدند هنوز هم تصورات ذهنی بدی دارند و از آنها می ترسند. دوست ندارد در اتاق خود که تنها، و تاریک باشد بخوابد پس برای خواب با کودک باید به اتاق رفت و تا موقع خواب همراه او بود، ترس از نبودن و قبل از ورود به منزل و از سقوط و افتادن از بلندی نیز می ترسد.
از ۷ الی ۹ سالگی:
کودک ۷ ساله از موجودات خیالی، اشباح مخفی شده در اتاق، در زیرزمین به اندازه ای کمتر از سنین قبل می ترسد اما باید توجه داشت که هنوز این موضوعات برای او ترس آور است. در این سنین بیشتر عوامل ترس عوامل آسیب های اجتماعی است، ترس از اینکه والدین و مربی، و رفقایش او دوست نداشته باشند میترسد. ترس از دیر رسیدن به مدرسه، که اینها همگی عواملی اجتماعی است. کودک می تواند بسیاری از کارهایی را که قبلا قادر به انجام آنها نبوده را انجام دهد به شجاعت و بی باکی خاصی رسیده است ولی باید توجه داشت، باید این شجاعت را با پشتیبانی از او پرورش داد و او را زیر نظر داشت و در موقع لزوم به کمک کودک رفت. مثلا می تواند به تنهایی سر خود را بشوید به صورتی که صابون داخل چشمش نشود و این یک ترسد پیشرفت قابل ملاحظه است. از تنبیه بدنی و از انجام ندادن تکالیف می ترسد. در نظر کودک در این سن بسیاری از سایه ها و لباس های تاریک و… شبیه اشباح می ماند و از آنها می ترسد. نکته جالب این است که در سن ۸ سالگی علاقه خاصی به تعریف کردن داستانهای ترسناک برای دیگران دارد و گاهی هم شاید خودش دچار ترس شود. دختران ۸ ساله گاهی از اشخاص غریبه می ترسند هر چند که آنها سعی در مهربان بودن و رفتار و برخورد محبت آمیز دارند. در سن ۹ سالگی از چیزهای کمتری می ترسند، اما هنوز به مسائلی که در گذشته برای او ترسناک بوده اند کمتر می ترسد مثلا از عبور از خیابان، مرگ، دیدن خون، و … می ترسد و باید همیشه مورد نوازش و محبت قرار گیرد تا بتواند موقعیت خویش را به خوبی احساس نماید. به طور کلی دختران نسبت به پسران ترس بیشتری نشان می دهند و با افزایش سن این ترسها کاهش می یابد، و ترس های گذشته کم کم از میان می روند، هر چند باید به ترس های زمان کودکی توجه ویژهای داشت چه بسا ترس های زمان کودکی پی آمدهای دراز مدتی داشته باشند. یکی از روانشناسان مشهور (میلر) و همکارانش در تحقیقات خود ترس های متداول در سنین مختلف را به این شرح شناسایی کردند:
0 تا 6 ماهگی: صداهای شدید و بلند، عدم مراقبت
6 تا 9 ماهگی: غریبه ها.
1 سالگی: جدایی، آسیب دیدگی، توالت
2 سالگی: موجودات خیالی
3 سالگی: برخی از حیوانات مانند سگ و گربه، تنهایی
4 سالگی: تاریکی
6 تا 12 سالگی: آسیب دیدگی های بدنی، رویداد های اجتماعی، مدرسه، رویدادهای طبیعی
13 تا 18 سالگی: آسیب بدنی، آسیب اجتماعی
19 سالگی به بعد: آسیب بدنی، رویدادهای طبیعی و جنسی
هر مرحله سنی ترس خاصی دارد و فرار از محرک های ترس آور یک پاسخ طبیعی است؛ بهترین روش برای پاسخ به این ترسها این است که قبول کنیم که این ترسها زیان آور نیست؛ و این گونه ترسها اغلب کوتاه مدت بوده و با ارتباط بر قرار کردن کودک با عامل ترس، ترس او را از بین می رود.
اما همیشه این سوال در بین والدین مطرح است که در مقابل ترس چه اعمالی را باید انجام داد؟
در اینجا به چند مورد از رفتار صحیح والدین در مقابل ترس کودکان اشاره می شود:
1- به خاطر ترسیدن او را مورد تحقیر و سرزنش قرار ندهید که این کار در مقابل دیگران موجب خجالت زندگی او می شود.
2- او را به خاطر ترسش مورد تمسخر و خنده قرار ندهید.
3- کودک را در مقابله با ترس خود، تحت فشار قرار ندهید، مگر اینکه مطمئن باشید او ظرفیت این گونه فشار ها را دارد.
4- در مقابل ترس کودک شکیبا و صبور باشید.
5- با کودک خود در همه حال به مهربانی برخورد کنید.
6- در رابطه با ترس کودک نه خود را مقصر بدانید و نه کودک را.
7- این باور را داشته باشید که ترسیدن کودک یک امرمعقول است نه یک امر نامعقول و ناپسند.
8- برای کودکان این موقعیت را ایجاد کنیم که بتواند با عامل ترس به تدریج آشنا شوند و با آن ارتباط برقرار کنند، اگر از سگ می ترسد او را با یک توله سگ آشنا کنیم.
9- ترس کودک را بپذیریم و مطمئن باشیم که به زودی او قادر خواهد بود که بر بسیاری از ترس ها غلبه کند.
10- قبل از اینکه کودک را با عامل ترس آشنا و هماهنگ کنیم به کودک این فرصت را بدهیم که مدتی از آن فرار کند.
11- کودک را مورد توجه قرار داده و در هر فرصتی او را تشویق کنید.
12- در صورتی که کودک اجبارا به عامل و یا وضعیت ترس آور نزدیک شد به او اجازه بدهیم که آن را تجربه کند اما او را در این شرایط زیر نظر باشیم.
13- ترس های کودک را با توجه به شخصیت او تجزیه و تحلیل کنید و پس از شناسایی علت و ریشه ی ترس، موقعیتهای ترس آور را از بین ببرید تا او کمتر دچار ترس شود.
14- والدین سعی کنند که با انواع ترسها، سن و سال و نوع ترسهای مربوط به سن، و چگونگی مقابله با آنها آشنا شوند.
15- به زبان کودکانه و قابل فهم، علت ترس را برای کودک روشن کنید.
16- با کودکان به گونه ای برخورد کنیم که با واقعه های غیر حقیقی و غیر واقعی که باعث ترس او می شوند عادت کند.
17- محول کردن کارهایی که کودک توان انجام آن ها را دارد در او اعتماد به نفس را افزایش دهیم.
18- اگر کودک از چیزی ترسیده و حال مایل است به آن نزدیک شود، به او در این جهت کمک کنید.
اگر ترس کودک بیش از حد معمول و باعث نگرانی شما می باشد حتما به یک روانشناس کودک مراجعه نمائید.
علائم و نشانه ها، عوامل ترس، راهکارهای برخورد صحیح
علائم و نشانه ها
1- اضطراب و نگرانی
2- هراس و یأس ناگهانی
3- ثبات نداشتن در کارها
4- پایبند به مسائل اخلاقی
5- خطر نکردن
6- گوشه گیری و سعی در داشتن سکوت
7- هراس از مرگ و آسیب والدین و دیگران
عوامل پدید آورنده
1- وجود والدینی بیش از حد محافظه کار و ترسو
2- رفتار ناشیانه
3- فشار روحی و عاطفی
4- زندگی همراه با غم و اندوه فراوان
5- وجود احساس گناه
6- مورد تنبیه و سرزنش قرار داشتن
7- وجود دائمی جدال در خانواده
8- شاید ترس به دلیل بودن در مدرسه و محیط های شلوغ
9- دوری از پدر و مادر
10- تهدید از طرف همسالان
11- نداشتن رشد طبیعی از نظر عاطفی
12- یادگیری و اکتساب ترس به وسیله ی دیگران
13- جهل و نادانی
14- به هم خوردن عادت
15- تجربه ی ترس آور خود کودک
16- تربیت غلط
17- مواظبت بیش از حد
18- ترس از مرگ
19- علل بیماری (جسمی)
20- آگاهی و درک کودک
21- شنیدن داستانهای خیال انگیز
22- ریشه روانی
23- کشمکش والدین در حضور کودک
24- شرطی شدن کودک
25- مشاهده ی مناظر وحشتناک
26- فشار و تهدید
27- تحقیر و تمسخر الگو های غلط
چگونگی عملکرد در مقابل ترس کودکان
1- مهر و توجه صمیمانه تا جای ممکن
۲- مورد تمسخر قرار ندادن کودک
۳- بررسی و کنکاش گذشته کودک
۴- ایجاد آمادگی لازم در کودک قبل از مواجه شدن با مسائل ترسناک
۵- واگذار کردن کار های مورد علاقه کودک
۶- آشنا کردن و روبرو کردن کودک با عوامل ترس زا
۷- توضیح علت ترس کودک و تفهیم خیالی بودن آن
۸- تشویق و تائید عملکرد های شجاعانه کودک
۹- تشویق کودک به نوشتن مطالبی درباره ترس
۱۰- حمایت کردن از کودک زمانی که می ترسد
۱۱- واگذاری کارهایی که توان انجامش را دارد
۱۲- هرگز از وقوع احتمالی حادثه ای در مقابل کودک صحبت نکنید
۱۳- تائید و تشویق کودک به خاطر رفتار و عملکرد مناسبش
۱۴- انتقاد از افراد ترسو و شماتت عمل آنها
۱۵- روبرو کردن کودک با آنچه که از آن می ترسد( کم کم و رفته رفته)
۱۶- جستجوی علت ترس
۱۷- خودداری از به کار بردن کلماتی نظیر (خجالت بکش، تو بزرگ شده ای، این کار بچه هاست، ببین من نمی ترسم و..)
۱۸- کمک به کودک در صورت به طول انجامیدن مدت ترس
۱۹- عدم تمسخر و تحقیر کودک به خاطر ترسش در مقابل دیگران
۲۰- تحت فشار قرار ندادن کودک در مقابله با ترس
۲۱- صبور و شکیبا بودن در مقابل ترس های کودک
۲۲- پذیرش ترس کودک و دادن فرصت به کودک مقابله با آن
۲۳- عدم ایجاد موقعیت های ترسناک برای کودک
۲۴- برحذر داشتن کودک از دیدن صحنه های ترسناک، خودداری از کشمکهای خانوادگی و اختلاف مقابل کودک
25- کوچک شمردن ترس کودک
26- تعریف و تمجید از شجاعان تاریخ
27- گسترش دید و جهان بینی کودک
28- واداشتن کودک به بیان ترس خود
29- الگوی مناسب بودن برای کودک
30- کنترل عوامل برانگیزاننده ی ترس و قرار دادن کودک در موقعیتی عادی.
مرکز مشاوره دیدار 02188893258
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com
