بی اختیاری ادرار و علل آن
شب ادراری حتی هم اکنون نیز یکی از شایع ترین مشکلات اورولوژی کودکان است (نورگارد و دیورهوس. ۱۹۹۳).
بی اختیاری ادرار را معمولا بیماری در نظر نمی گیرند ولی برای بسیاری از کودکان و پدر و مادرها آزارنده است.
ویژگی های اصلی بی اختیاری ادرار عبارتند از:
ادرار مکرر در لباس یا رختخواب که باید حداقل هفته ای دو بار برای سه ماه متوالی ادامه یابد.
این تشخیص در مورد کودکی مطرح می شود که حداقل 5 سال یا هم ارز رشدی آن سن داشته باشد.
در ضمن کودک نباید بر اثر بیماری یا واکنش دارویی، خودش را خیس کند.( انجمن روانپزشکی آمریکا، ۱۹۹۴)
خیس کردن خود کودک معمولا غير عمدی است اما گاهی اوقات کودکان عمدا خودشان را خیس می کند.
در ( DSM- IV ) به مدت زمانی که کودک نباید خودش را خیس کند اشاره ای نشده ولی این زمان در گذشته، ۶ تا ۱۲ ماه بوده است.
طبق تعریف بی اختیاری ادرار در ویراست چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی:
تشخیس بی اختیاری ادرار روی کودکانی که ۵ ساله نشده اند گذاشته نمی شود .
از کودک 5 ساله و بزرگتر انتظار می رود که در طول شبانه روز خود را خیس نکنند.
بی اختیاری ادرار سه نوع فرعی دارد :
1.« شبانه» (خیس کردن خود در خواب)
2.«روزانه»(خیس کردن خود صرفا در اوقات بیداری )
3.«شبانه – روزانه» یا بی اختیاری ادرار «مرکب» .
کودکانی که هیچ وقت نتواند خود را خیس نکنند دچار بی اختیاری ادرار اوليه اند.
تقریبا ۸۰ تا ۹۰ درصد کودکانی که رختخواب را خیس می کنند، از این گروه اند.
به همین دلیل میزان شیوع این اختلال در بزرگسالان به ۱ درصد می رسد.
با وجود این داده های متفاوت، شب ادراری یکی از اختلالات دوران کودکی است که تا حد زیادی با افزایش سن بهبود میابد.
کمتر از ۱۰ درصد کودکانی که شب ادراری دارند، دچار نابهنجاری های دستگاه ادراری هستند.
شیوع بی اختیاری ادرار در کشورها و اقوام و نژادهای مختلف، متغییر است (دی جونگ ۱۹۷۳).
برخی داده ها نشان می دهد:
بی اختیاری ادرار در رده های پایین اجتماعی، اقتصادی، خانواده های پرجمعیت و خانواده هایی که مادر خانواده تحصیلات کمی دارد، بیشتر است.
این تفاوت ها احتمالا:
بازتاب باورها و نگرشهای فرهنگی مردم در خصوص آموزش توالت رفتن و میزان تلاشی که صرف اموزش می کند، است.
بی اختیاری ادرار در بین خردسالانی که تاخیر رشدی دارند و بستری هستند یا در مرکز خاصی نگهداری می شوند، بیشتر دیده می شود.
کودکان دچار بی اختیاری ادرار ، بیش از کودکان عادی، ناتوانایی یادگیری، هوش کم و پیشرفت تحصیلی کم دارند.
بعضی از کودکانی که هوش بالایی دارند نیز با مشکل بی اختیاری ادرار دست و پنجه نرم می کنند.
واکر (۱۹۹۵) می گوید بی اختیاری ادرار بیشتر شبیه یک ناتوانایی یادگیری خاص است تا نداشتن ظرفیت هوشی .
سبب شناسی
چون بی اختیاری ادرار اختلال ناهمگنی است، سبب شناسی آن متغیر بوده است (ملون و هاتس، ۱۹۹۸).
عوامل زیست شناختی
شیوع عملی بی اختیاری ادرار عضوی در کودکان، کم است؛ تخمین ها در این زمینه چیزی بین ۱تا۳ درصد هستند.
علل عضوی مشخص شده برای این نوع بی اختیاری ادرار هم عبارتند از :
ضایعات اکتسابی و مادر زادی دستگاه عصبی.
اختلالات مرتبط با فقدان انرژی عصبی مثانه.
مشکلات ساختاری دستگاه ادراری؛
عفونت مثانه یا عفونت های ادراری و بیماری های مزمن مثل دیابت، اختلالات حمله ای یا بیماری کم خونی داسی شکل.
ظاهرا عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بی اختیاری ادرار دارند.
بیش از ۷۵ درصد کودکانی که مشکل بی اختیاری ادرار دارند در بستگان درجه اول خویش کسی را دارند که سابقه چنین اختلالی داشته است.
به نظر باکوین:
وقتی پدر و مادر هر دو سابقه بی اختیاری ادرار دارند، ۷۷ درصد احتمال دارد فرزندشان بی اختیاری ادرار داشته باشد؛
اما وقتی یکی از آنها سابقه بی اختیاری ادرار دارد، این احتمال ۴۴ درصد می شود.
وقتی هم هیچیک سابقه این مشکل را ندارند، فقط ۱۵ درصد می شود.
وانگهی، همگامی دو قلوهای یک تخمکی در رابطه با بی اختیاری ادرار بیشتر از همگامی دو قلوهای دو تخمکی است.
مشکل کودکانی که بی اختیاری ادرار دارند تقریبا در همان سنی رفع می شود که مشکل بستگان آنها رفع شده است.
هنوز مکانیسم خاصی که با استناد به آن بتوانیم ارثی بودن بی اختیاری ادرار را توضیح بدهیم شناسایی نشده است.
در ضمن داده های موجود درباره وراثتی بودن این مشکل، این را در نظر نمی گیرند که نسل ها، شیوه آموزش توالت رفتن را به یکدیگر منتقل می کنند.
نورگارد، رینیگ و دیورهاس (۱۹۸۹) تحقیقات گسترده ای درباره بی اختیاری ادرار انجام دادند و نتیجه گرفتند:
(۱) کودکان دچار این اختلال، ظرفیت مثانه ای روزانه بهنجاری دارند؛
(۲) وقوع بی اختیاری ادرار منوط به مثانه کاملا پر است؛
(۳) بی اختیاری ادرار در تمام مراحل خواب رخ نمی دهد .
(۴) در جریان شب ادراری یا قبل از شب ادراری، الگوی خواب خاصی مشاهده نمی شود.
این باور والدین را که این کودکان «خواب سنگینی» دارند و به زور از خواب بیدار می شوند تأیید می کند:
کودکانی که بی اختیاری ادرار داشتند، چهار تا پنج برابر کودکان عادی، سخت تر بیدار میشدند.
سایر تحقیقات نیز نشان می دهند :
بسیاری از کودکان مبتلا به بی اختیاری ادرار، شب ها بیش از حد ادرار تولید می کنند، «ظرفیت کارکردی مثانه» آنها کم است یا هر دو مشکل را با هم دارند .
سایر عوامل زیست شناختی که می توانند در بی اختیاری ادرار دخالت داشته باشند:
حساسیت های غذایی و تأخیر رشدی و آسیب مغزی عضوی هستند
شیوع زیاد بی اختیاری ادرار در پسران (که معمولا رشدشان از رشد دخترها کندتر است) .
میزان بالای بهبود خود به خودی سال به سال این اختلال نشان می دهد حداقل در برخی موارد تأخیری رشدی در فراگیری این مهارتها نقش دارد.
عوامل هیجانی
نظریه روان پویایی در اوایل قرن بیستم، بیشترین تأثیر را در بررسی و درمان کودکان دچار بی اختیاری ادرار داشته است.
در آن زمان، بی اختیاری ادرار را نتیجه نوعی ناکارایی هیجانی، تعارض روانی یا نتیجه اضطراب می دانستند (پیرس، ۱۹۷۱).
عده ای نیز آن را نتیجه ثانوی یک فشار روانی می دانستند.
اما تحقیقات جدیدتر نشان داده اند بی اختیاری ادرار اکثر کودکان ربطی به مشکلات هیجانی و رفتاری ندارد.
وانگهی اگرچه بی اختیاری ادرار در کودکانی که اختلال هیجانی دارند شایع تر است ولی اکثر این کودکان بی اختیاری دفع ندارند.
همچنین اگر چه بی اختیاری ادرار با هیچ اختلالی ارتباط ندارد .
باور رایج این است که اختلال هیجانی، بیشتر با بی اختیاری ادرار ثانوی ارتباط دارد.
هم چند تحقیقات از این نظر هم حمایت نمی کنند.
اختلال هیجانی وقتی با بی اختیاری ادرار رابطه دارد که کودک در طول روز نیز خودش را خیس کند ودختر نسبتا بزرگی باشد .
استرس های محدوده سنی ۲ تا ۴ سالگی که در آن آموزش آداب توالت رفتن صورت می گیرد می تواند به بی اختیاری ادرار منجر شود.
عوامل یادگیری
ظاهرا در سبب شناسی بی اختیاری ادرار، مشکلات یادگیری عامل اولیه محسوب می شوند.
نظریه یادگیری می گوید:
عادت نکردن، تجربه های اموزشی ناکافی و وابستگی های نامناسب تقویتی موجب می شوند کودک رفکلس پیچیده ادرار کردن را یاد نگیرد.
شواهدی دال بر دخالت عوامل یادگیری در سبب شناسی بی اختیاری ادرار وجود دارد.
ناهماهنگی مهارت های یادگیری کودکان و عوامل هیجانی و روانی می توانند در فرایند یادگیری خلل ایجاد کنند .
مهمتر از همه آن که شواهد نشان می دهند:
درمانهای رفتاری، مؤثرترین مداخلات بلندمدت برای شب ادراری هستند.
با شرطی سازی یا مداخله کنشگر می توانیم مکانسیم های فیزیولوژیک زیربنایی را که علت يا حافظ مشکل می باشند، اصلاح کنیم.
بدیهی است برای پی بردن به نحوه ارتباط جنبه های رفتاری و جسمی این اختلال با یکدیگر به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
مرکز مشاوره دیدار ( بالاتر از میدان ولیعصر، نرسیده به خیابان فاطمی، ساختمان پرستو، 88893258)
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com
