چه عواملی روی رشد جنین تاثیر می گذارد؟
تأثیرات محیطی پیش از تولد
گرچه محیط پیش از تولد از دنیای بیرون از رحم بسیار ثابت تر است، ولی عوامل متعددی می توانند به رویان و جنین تأثیر بگذارند.
تراتوژن ها
واژه تراتوژن به هرگونه عامل محیطی اشاره دارد که در طول دوره پیش از تولد آسیب برساند.
این واژه از کلمه یونانی teras به معنی «بدقوارگی» یا «هیولایی» گرفته شده است.
با این حال، آسیبی که تراتوژنها وارد می کنند همیشه ساده و روشن نیست و به عوامل زیر بستگی دارد:
- مقدار
- وراثت : ساخت ژنتیکی مادر و ارگانیزم در حال رشد نقش مهمی ایفا می کند.
- تاثیرات منفی دیگر: وجود چندین عامل منفی به طور همزمان، مانند تغذیه نامناسب.
- سن: تأثیرات تراتوژن ها با توجه به سن ارگانیزم در زمان مواجه شدن با آنها تفاوت دارند.
- اگر مفهوم دوره ی حساس را در نظر بگیریم. این موضوع را بهتر می توانیم درک کنیم.
- دوره ی حساس ، مدت زمان محدودی است که عضوی از بدن یا رفتار از لحاظ زیستی برای رشد کردن سریع آماده است.
در دوره تخمک بارور، قبل از لانه گزینی، تراتوژن ها به ندرت تأثیر دارند. اگر تاثیر داشته باشد.
توده ریز سلول ها معمولا آنچنان صدمه می بیند که می میرد.
دوره ی رویانی زمانی است که نقايص جدی به احتمال زیاد روی می دهد.
در طول دوره جنینی، صدمه ی تراتوژنها معمولا جزئی است.
اندام ھای چون مغز، چشمها، و اندام های تناسلی هنوز هم می توانند عمیقا تحت تاثیر قرار گیرند.
عوارض تراتوژنها به آسیب جسمانی فوری محدود نمی شوند.
برخی اتاثيرات، ظریف و تاخیری هستند.
این عوارض ممکن است دهها سال آشکار نشود.
به علاوه، در نتیجه آسیب جمسانی، ممکن است پیامدهای روان شناختی غیر مستقیم روی دهند.
برای مثال:
نقص ناشی از داروهایی که مادر هنگام حاملگی مصرف می کند می تواند واکنش های دیگران به کودک و توانایی کودک در کاوش کردن محیط را تغییر دهد.
با گذشت زمان، امکان دارد که تعامل والد_فرزند، روابط با همسالان، و رشد شناختی، هیجانی و اجتماعی آسیب ببینند.
داروهای تجویزی و غیر تجویزی
در دهه ۱۹۶۰، دنیا درس فاجعه آمیزی را درباره ی دارو ها و رشد پیش از تولد آموخت.
در آن زمان داروی مسکنی به نام تاليدومید وسیعا در کانادا، اروپا و آمریکا جنوبی در دسترس بود.
وقتی که مادران ۴ تا ۶ هفته بعد از حاملگی تالیدومید مصرف می کردند، نقایص زیادی را در دست ها و پاهای رویان ایجاد می کرد.
و قتی که کودکانی که در معرض تالیدومبد قرار گرفته بودند بزرگتر شدند، بسیاری از آنها نمرات کمتر از متوسط در هوش گرفتند.
احتمالا این دارو مستقیما به دستگاه عصبی صدمه زده بود.
داروی دیگری که هورمونی ساختگی به نام ( diethylstilhestrol( DES است،برای جلو گیری از سقط جنين تجویز می شد.
هنگامی که دختران این مادرها به نوجوانی و جوانی می رسیدند.
به میزان خیلی زیاد دچار سرطان واژن، نقایص رحم، و نازایی می شدند.
هنگامی که آنها سعی می کردند بچه دار شوند.
حاملگی آنها در مقایسه با زنانی که در معرض این دارو قرار نگرفته بودند غالبا به نارسی وزن کم به هنگام تولد منجر می شد.
مردان جوان افزایش خطر ناهنجاری های تناسلی و سرطان بیضه را نشان می دادند.
در واقع، هر داروی دارای مولکول ریزی که بتواند به مانع جفت رسوخ کند می تواند وارد جریان خون رویان یا جنین شود.
بسیاری از زنان حامله بدون مشورت کردن با دکتر خود به مصرف کردن داروهای بدون نسخه ادامه می دهند.
آسپیرین یکی از رایج ترین آنهاست.
مصرف زیاد كافئين (بیش از سه فنجان قهوه در روز) با وزن کم به هنگام تولد، سقط جنین، ارتباط دارد .
مصرف داروی ضدافسردگی در طول دوره سه ماه سوم با افزایش خطر عوارض زایمان، ارتباط دارد.
چون زندگی بچه ها مطرح است، باید یافته هایی از این قبیل را جدی بگیریم.
در عین حال، نمی توانیم مطمئن باشیم که مصرف این داروها واقعا موجب مشکلات ذکر شده می شود.
معمولا مادرها بیش از یک دارو مصرف می کند.
اگر رویان یا جنین صدمه ببیند، به سختی می توان گفت که کدام دارو مسئول است.
تا زمانی که اطلاعات بیشتری به دست اوریم، امن ترین اقدام همان است ” دوری کردن از این داروها به طور کامل “
داروهای غیر مجاز
مصرف داروهای بسیار اعتیاد آور تغییر دهنده خلق، مانند کوکائین و هروئین شایعتر شده است.
بچه هایی که از مصرف کنندگان کوکائین، هروئین، یا متادون متولد می شوند:
در معرض انواع مشکلات از قبیل نارسی، وزن کم به هنگام تولد، نقایص جسمانی مشکلات تنفسی، و مرگ در حدود زمان تولد قرار دارند .
به علاوه، این بچه ها معتاد به دارو به دنیا می آیند.
آنها اغلب تب آلود و تحریک پذیر هستند و مشکل خوابیدن دارند و گریه های آنها به طرز نابهنجاری گوش خراش و گزنده است.
وقتی مادرانی که خود مشکلات زیادی دارند باید از این بچه ها مراقبت کنند که آرام کردن، بغل کردن، و تغذیه کردن آنها دشوار است .
مشکلات رفتاری احتمالا ادامه می یابند.
کودکانی که در معرض هروئین و متادون قرار داشته اند در سال اول کمتر به محیط توجه دارند و رشد حرکتی آنها کند است.
بعد از نوباوگی برخی کودکان بهتر می شوند.
شواهد مربوط به کوکائین حکایت از آن دارند :
که برخی از بچه هایی که پیش از تولد در معرض آن قرر داشته اند، مشکلات بادوام دارند.
کوکائین رگهای خونی را تنگ می کند و باعث می شود اکسیژنی که به ارگانیزم در حال رشد نمی رسد.
کوکائین تولید و عملکرد نورونها و توازن شیمیایی در مغز جنین را نیز تغییر می دهد.
این تاثیرات می توانند به مجموعه ای از نقایص جسمانی مرتبط با کوکائین کمک کنند که این موارد از جمله آنها هستند:
نقایص چشم، استخوان، اندامهای تناسلی، دستگاه ادراری، کلیه، و قلب؛ خونریزی و حملات صرع؛
چند تحقیق از مشکلات ادارکی، حرکتی، توجه، حافظه، و زبان خبر می دهند که تا سال های پیش دبستانی ادامه می یابند
اما تحقیقات دیگر، عوارض منفی قرار گرفتن در معرض کوکائین در دوره پیش از تولد را آشکار نکرده اند .
این یافته های متضاد نشان می دهند که جدا کردن صدمه ی دقیق ناشی از داروهای غیر مجاز چقدر دشوار است.
مصرف کنندگان کوکائین از نظر مقدار و خلوص کوکائینی که مصرف می کنند بسیار تفاوت دارند.
ماری جوانا داروی غیر مجاز دیگری است که گسترده تر از هروئین و کوکائین مصرف می شود.
تحقیقاتی که رابطه ی آن را با وزن کم به هنگام تولد و نارسی بررسی کرده اند به یافته های مبهمی دست یافته اند.
چند پژوهشگر، مواجهه ی پیش از تولد با ماری جوانا را با اندازه کوچکتر سر(مقیاسی از رشد مغز)، با مشکلات خواب ، توجه، حافظه، پیشرف تحصیلی و افسردگی در کودکی ، و توانایی حل مسئله ی ضعیف تر در نوجوانی مرتبط دانسته اند. با این حال مانند کوکائین ، تاثیرات بادوام مشخص نشده اند.
مرکز مشاوره دیدار ( بالاتر از میدان ولیعصر، نرسیده به خیابان فاطمی، ساختمان پرستو، 88893258)
www.clinicdeedar.com
http://t.me/clinicdeedar
