مراحل تکامل نقاشی در کودک
مراحل تکامل نقاشی در کودک
مرحله بازی
ابتدا کودک نقاشی کردن را بازی شروع میکند و سپس به خط خطی کردن می پردازد .خط خطی کردن مرحله تکامل یافته تر و خلاق تر همان بازی است. کم کم با رشد او نقاشی اش نیز از مرحله خط خطی خارج شده و پیشرفته تر می گردد.دیگر نقاشی فقط وسیله لذت و بازی نیست بلکه با آن به طور ناخودآگاه مسائل و مشکلاتش را بیان می کند.
مرحله خط خطی کردن
اولین علائمی که کودک بر روی کاغذ رسم می کند، بیشتر بر اثر ضربه زدن مداد بر روی کاغذ به وجود می آید. او خیلی زود متوجه می شود که در اطراف او اشیا و وسایلی وجود دارند که می توانند اثر مشخصی از خود بر روی سطوح باقی گذارند بنابراین با لذت تمام، با هر وسیله ای که به دست آورد شروع به خط خطی کردن می کند.
مرحله خطوط و دایره
کودک در دو تا سه سالگی برای خطوط و دایره هایی که می کشد اسم می گذارد. در این دوران، دیگر خط نگاری کودک،فقط برای لذت بردن از حرکت یا فشار مداد بر روی کاغذ نیست،بلکه او مایل است احساسات درونی خود را که در ارتباط با تجربه های زندگی کوتاه مدتش به دست آورده بیان کند.
مرحله تمثیلی
سرانجام در چهار سالگی خط نگاره های او جمع و جور می شوند و حتی برای بزرگسالان نیز معنی پیدا می کنند. در این سن نمایی از آدمک و گاهی هم بعضی از حروف الفبا نمایان می شود. بدین گونه است که سرانجام کودک مرحله خط خطی کردن را به طور کامل پشت سر می گذارد و وارد مرحله تمثیلی می شود. این مرحله درست همان مرحله ای است که کودک به تقلید از بزگترها،چند سطری را به عنوان داستان نقاشی زیر نقاشی های خود ترسیم میکند. این نوشته ها اغلب از چپ به راست وگاهی از راست به چپ نقاشی می شود. کودکان سعی می کنند در نوشته های خود فاصله را نیز مراعات کنند و جالب است که بعد از نوشتن از بزرگترها می خواهند که آنها را بخوانند برای آنها همین قدر که کسی نوشته هایشان را می خواند و در احساساتشان شریک می شود کافیست. در فاصله سه تا چهار سالگی کودک سعی می کند تصویر شخص یا اشخاصی را بکشد. این تصویر شامل عناصر مشخص و معینی از قبیل یک دایره به جای سر و در اطراف آن چند خط به عنوان بازوها و پاهاست. البته به یاد داشته که علت ساده بودن نقاشی در این سن از عدم شناخت تکنیک ناشی نمی شود بلکه این درست همان تصویری است که کودک از بدنش در ذهن تصور میکند.
مراحل تکاملی نقاشی کودک
ا- از 18 ماهگی تا 2/5 سالگی
کودکان معمولا کشیدن علائمی بر صفحه کاغذ را از حدود 18 ماهگی به بعد آغاز می کنند. از دیدگاه بیشتر پژوهشگران این خط خطی کردن ها حرکاتی بی هدف و ناهماهنگنیست،بلکه نشاندهنده آگاهی نسبت به الگو و افزایش هماهنگی چشم_دست است.
2- از 2/5 سالگی تا 5 سالگی
از حدود 2/5 سالگی آشکار می شود که کودکان نقاشی های خود را بازنمایی چیزی تلقی می کنند. گاهی اوقات پیش از آنکه کشیدن نقاشی را آغاز کنند مقاصد خود را بیان می کنند و دیگر معنی نقاشی تا پایان تکمیل آن پنهان باقی نمی ماند. اشکال تفکیک نشده و نامنظمی که کودکان می کشند به تدریج به صورت دایره ها،مربع ها،مثلث ها قابل تشخیص می شوند. گاهی اوقات به نظر می رسد که این نقاشی های طرح دار، بیش از آنکه بازنمایی دقیق موضوع نقاشی شده باشند جنبه ای نمادین دارند. به عنوان مثال نتایج به دست آمده از مشاهدات نشان می دهد که وقتی از کودکان ساکن در واحدهای آپارتمانی خواسته شده تا منزلی مسکونی خود را نقاشی کنند،،آنها به کشیدن نقاشی های متداولی از خانه های دارای سقف شیروانی و دودکشی که از آن دود خارج میشود پرداخته اند.
3- از 5 تا 8 سالگی
به طور کلی هر چه کودکان بزرگتر می شوند نقاشی های آنها نیز واقع گرایانه تر می شود اما نقاشی های کودکان در فاصله سنی 5 تا 7 سالگی هنوز شامل عناصری است که کودک بر وجود آنها آگاهی دارد حتی اگر به طور طبیعی قابل رویت نباشند. به این لحاظ حاصل کار آنها نقاشی ” شفاف بینی” یا ” اشعه ایکس” نامیده می شود مانند نقاش ای که در آن بچه ای در شکم مادرش است نشان داده می شود. در این مرحله نقاشی های آنها از چهره انسان، طرح بچه قورباغه ای را پشت سر می گذارد و به نشان دادن سر و بدن جدا از یکدیگر می رسد. جزئیات بیشتری از قبیل دست ها، انگشتان و لباس بیش از پیش تصویر می شوند.
4- از 8 سالگی تا نوجوانی
کودکان 8 ساله به بالا اغلب سعی می کنند در نقاشی های خود عمق را نه تنها در اشیای منفرد بلکه در رابطه میان اشیا نیز نشان دهند. همچنین نقاشی های آزاد بچه های بزرگتر یعنی بچه های 9 یا 10 ساله از نظر سبک به تدریج به سمت الگوهای قراردادی حرکت می کند. در این مرحله چهره های کارنوت و چهره های سریال نقاشی می شوند. به نظر میرسد که کودکان در این سن اغلب از نقاشی خود نارضی اند و دیگر رغبتی به انجام این فعالیت ندارند. گفته می شود دلیل این امر آن است که آنها قادر نیستند نتایج دلخواه خویش را از نقاشی های خود به دست آورند.
مراحل تکامل چهره نگاری
در ابتدا اشیا از نظر کودک فقط خانه و آدمک است. در 3 تا 4 سالگی کودک سعی می کند تصویر شخص یا اشخاص را بکشد.این تصاویر شامل یک دایره بجای دو سر و در اطراف آن چند خط به عنوان بازوها و پاها است. علت ساده بودن نقاشی در این سنین ناشی از عدم شناخت تکنیک نقاشی نیست،بلکه این درست همان تصویری است که کودک از بدن در ذهن دارد. کودک در سالهای اول زندگیش هنگام کشیدن آدمک بدن را فراموش می کند، زیرا به نظر او وظیفه و عمل بدن مهم نیست. بعد از این مرحله کم کم در داخل دایره، دو چشم بزرگ نمایان می شود .مرحله بعدی گوش هاست که خیلی بزرگ هستند. در 6 سالگی تصویر کودک از بدن خود در مغزش کاملتر است و دارای 2 دست و گردن است که در انتهای بازو قرار گرفته اند. بلندی آدمک معمولا 4 برابر پهنای آن رسم می شود. 10 سال طول میکشد تا کودک بتواند تصویر کاملی با تمام اعضا و حرکات بدن رسم کند. اصولا نقاشی آدمک نشانگر پختگی فکری کودکان است. خطوط ترسیمی کودک انعکاس ی از دنیای هیجانی به ما می دهد به طوری که در یک سالگی کودک لکه ها و خطوطی را ترسیم میکند، در 1/5 سالگی این خطوط به خطوط منحنی و مارپیچ تبدیل می شوند، در 2/5 سالگی خطوط به صورت نقطه چین و خطوط افقی و عمودی در می آیند، در سه سالگی خطوط کمتر می شوند و پاره ای از شکل ها در نقاشی کودکان دیده می شود و در چهار سالگی کودک وقت بیشتری را برای نقاشی می گذارند و آنها را شفاها توضیح می دهند. در پنج سالگی همه بچه ها می توانند نقاشی را کامل تر کنند به گونه ای کخه درخت و آدم را بکشند که انتظار می رود در سن 11 تا 12 سالگی اشکال کامل تر شوند.
مرکز مشاوره و روانشناسی دیدار
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com
