بازی درمانی
بازي درمانی چیست؟
این تکنیک بر اساس انعکاس رفتار کودک است. باید احساسات کودک را طوری شناسایی کرد و آن را به کودک منتقل کرد که کودک نسبت به اعمال و رفتار خود آگاه شود.
کاربرد: جهت درمان کودکان ناسازگار و کسانی که نسبت به حل مسائل مربوط به سازگاری مشکل دارند استفاده می شود.
محیط بازی درمانی:
محیط بازی باید ثابت باشد و در واقع شامل یک محدوده بسته که عمدتا یک اتاق مخصوص است که از لحاظ روشنايي و دما در جاي مناسبي از ساختمان قرار داشته باشد. بچه ها باید در محدوده اتاق بازی کنند و هیچکدام از اسباب بازیها را نباید از اتاق خارج کنند. برای هر جلسه درمان یکسري اسباب بازی از قبل تهیه می شود و در نظر گرفته می شود که عمدتا شامل نوزاد عروسکي، بطري شير نوزاد، مداد رنگی، سربازان عروسکی، تفنگ عروسکی، تعدادی عروسکهای کاغذی که بیانگر اعضای خانواده باشد، خانه عروسکی، خمیر هاي بازي و توپ است که در اختیار بچه ها قرار داده میشود و می گوییم: ((هر بازي که دوست داري انجام بده))
روش ماریا مونته سوری
ماريا مونته سوری اولین زنی بود که در ایتالیا به دانشکده پزشکی راه یافت. وی روشی را در تربیت کودک ابداع کرد که بیش از یک قرن است در بیشتر نقاط دنیا از آن استفاده می شود. در این روش کودک به کمک وسایل و ابزاری که در اختیارش گذاشته می شود و مجموعه ای از مشکلات را که بر اساس سطح دشواری از ساده به دشوار طراحی شده را حل می کند و تنها در صورت درخواست کودک است که مربی به وی کمک می کند ، در غیر اینصورت کودک بطور مستقل به حل مسائل می پردازد . آموزش به طور خود انگیخته یا خود آموز ، اصل مهمی در نظام آموزشی مونته سوری است . وی معتقد است کودکان باید ازاد باشند تا به کشف محيط بپردازند چون در درون هر کودک مربی ماهری وجود دارد . این اموزشها از ۱۸ ماهگی شروع و تا پنج سالگی ادامه می یابد. مونته سوری می گفت كودكان با زبان بی زبانی می گویند ” کمک کن تا این کار را خودم انجام دهم ” . او در دوره های آموزشی که برای مربیان برگزار می کرد به آنها توصیه می کرد ” هنگامی که مشکل کنترل توجه کودک را حل کردید ، بر اصل تمام مشکلات و مسائل مربوط به آموزش را حل کرده اید. مونته سوری شش نیاز اصلی که در متعادل کردن کودک نقش اساسی دارند را حرکت ، زبان ، رشد ، استقلال ، عشق و امنیت ، نظم و انضباط می داند.
مفاهیم اولیه در نظریه مونته سوری :
1- مربی باید با کودک همکاری کند نه اینکه از دانش آموز انتظار داشته باشد که به وی توجه کند
2- کودک بر اساس سرعت متناسب با توانمندی خود در یک محیط آموزشی کنترل شده پیشرفت می کند .
3- ابزارهای مربوط به آموزش تخیلی مرکر این فرایند به شمار می روند .
4- هر یک از ابزارها قابلیت اصلاح رفتار توسط خود کودک را دارد و کودک را قادر می سازد اشتباهات خود را مشاهده کند .
5- هدف از آموزش یک کودک آمادگی وی برای حضور در مدرسه نیست بلکه آمادگی او برای زندگی است.
آموزش دفاع به کودک از طریق بازی
بازي دفاع
بازی های خشم الود در کودکان طبیعی است و به نوعی با این کار خشم خود را تخلیه می کنند. اگر خطری وجود ندارد آنها را باید آزاد گذاشت. بسياری نیز معتقدند نباید وسایل جنگ را برای کودک فراهم کرد. بیشترین چیزهایی که در ذهن کودک حک می شود تجارب شخصی آنهاست. اگر کودک توسط همسالان خود مورد خشونت قرار گرفت نباید. از او دفاع کرد و همچنین نباید به او یاد داد که تو هم بزن بلکه باید دفاع کردن را به او آموخت. بدينگونه که والدين نقش کودک شروری را بازی می کنند و از کودک مي خواهند که از خودش دفع کند، بازی بیا تو چشای هم نگاه کنیم، قیافه مغرور گرفتن، بازی فرار از دست بچه های قلدر، به مربی گفتن، پاسخ های ساده و قاطع بدهد. خودتی، تو اینجور فکر کن، آینه، آینه و سپس آنها را تشویق کنید. با کسانی دوست بشه که اون و مسخره نمی کنند. در اموزش دفاع به کودک کافی است با کودک نقش بازی کنید که مثلا من می خوام به تو حمله كنم و تو بايد از خودت دفاع کنی یا فرار کلی یا اینکه بری و یک بزرگتر را در جریان بگذاری. کشتی گرفتن به کودک اعتماد به نفس می دهد می توانید هر از گاهی با او بدون خشونت کشتی بگیرید و اجازه دهید او شما را شکست دهد و دائما به کودک خود این پیام را بدهیدزدن، گاز گرفتن و پرتاب کردن ممنوع است. هیچگاه کودک را ترغیب نکنید که اگر کسی تو را زد تو نیز او را بزن. کودکانی که انرژی زیادی دارند و این انرژی را از طریق خشونت می کنند را می توان با ورزشهای رزمی آشنا کرد.
همانطور که گفته شد بازی دیگری که هم برای ایجاد اعتماد به نفس و هم برای دفع کودک مهم است. بازی بیا تو چشمای هم نگاه کنیم است. تحقیقات نشان میدهد کودکان قلدر معمولا قربانی خود را کسی انتخاب می کنند که سر به زیر است و نگاه چشم در چشم ندارد و این بازی می تواند کمک شایانی به کودکانی که قربانی بچه های قلدر می شوند بکند. بازی شطرنج ، تخته نرد و کارتهای بازی در صورتی که جنبه برد و باخت آن کمرنگ تر و هیجان حین بازی پر رنگ تر باشد و موضوع پول به وسط نباید می تواند بسیار آموزنده باشد. در بازی وقتی بازنده می شوید حتما به کودک بگوید ” من خیلی تلاش کردم برنده بشم ولی تو تلاشت از من بیشتر بود بهش تبریک میگم “. وقتی کودک در بازی بازنده می شود ” من دوست ندارم وقتی در بازی بازنده می شي این رفتار را از خودت بروز بدی بهتر روحیه ورزشکاری داشته باشی و به من تبریک بگی.
بازی های فعالیتی
در بازی بسیار مهم است که کودک درگیر فعالیت فیزیکی شود و نقش فعالی داشته باشد این در حالی است که باید در انتخاب اسباب بازی به این مسئله دقت کرد که وسیله بازی کودک را به فعالیت وادارد. کودک در بازی های تلوزیونی و کامپیوتری نقش نیمه فعال دارد و باید محدودیت قائل شد. بیاد داشته باشید بچه هایی که کند هستند یعنی بازی های فعالیتی کمی انجام داده است. باید با آنها بازی های فعالیتي ملل گرگم به هوا و… که شور و هیجان دارند بازی کنید بازی فعالیتی صرفا برای لذت بردن کودک است و نباید به جنبه آموزشی آن تاکید کرد. بازی اسکیت و بازی های جنب و جوشی برای بچه های بیش فعال بسیار موثر است. بعد از نیم ساعت انجام تکالیف باید با کودک بیش فعال بازی های جنب و جوشی کرد.
بازی تاریکی
چراغ را خاموش کنید و با چراغ قوه به دنبال چیزی بگردید و این کار را با به بازی تبدیل کنید. همینطور شمعی را روشن کرده و و با آن در تاریکی به سایه بازی بپردازید.
سایه بازی
بچه هایی که ترس از تاریکی دارند باید برای او فعاليت خوشایندی را در تاریکی برای او ایجاد کرد .( شکلهای مختلفی با سایه روی دیوار درست کنید برای اینگونه بچه ها از بازی چراغ قوه بازی در تاریکی نیز می توان استفاده کرد. چراغ اتاق را خاموش کنید و با استفاده از چراغ قوه از او بخواهید یکی از عروسکهای خود را پیدا کند.
معلم بازی
کودکانی که اضطراب مدرسه دارند با آنها می توان معلم بازی کرد.
انواع بازی های مهارتی
گفتگوی تلفنی : هر از گاهی با کودکان خود تلفنی صحبت کنید. این مهارت باید آرام آرام از حدود دو سالگی در کودک شکل بگیرد.
کتاب سازی : به کودک کمک کنید عکسهایی را از مجلات بریده و در صفحاتی بچسباند و آنها را به شکل کتاب در بیاورد.
آشپزی : از حدود سه سالگی کار هایی مانند ژله درست کردن سپس تهیه کیک ، پخت تخم مرغ و … را به کودک اموزش دهید و اجازه بدهید کودک این نوع فعالیت ها را آموزش ببیند.
بازی با عروسک های پاپت: هیچگاه نصيحت كردن به کودک را به صورت مستقیم انجام ندهید چرا که نه تنها تاثیر گذار نخواهد بود بلکه باعث ایجاد شکاف در ارتباط شما با کودکتان خواهد شد. عروسکهای پاپت را خریداری کنید و از طريق آنها کوک را نصیحت کنید
بازی اعداد : در درون یک کیسه تعدادی نخود و لوبیا و عدس و… ريخته و از او بخواهید مثلا چهار تای آنها را بیرون بیاورد و بگوید از این چهار تا چند تا نخود است و چند تا لوبیا سفید و چند تا لوبیای قرمز.
بازی اسم فامیل : بازي اسم فامیل حتما نیاز به سواد خواندن و نوشتن ندارد . این بازی می تواند در افزایش دایره لغات به کودک شما کمک کند.
بازی های پرتابی : از بازی های پرتابی مثل دارت یا پرتاب توپ یا بولیگ یا مینی بسکتبال می توانید برای برقراری ارتباط بین چشم و دست کودک استفاده کنید.
لی لی کردن : این بازی برای ارتباط است چشم و دست و پا بسيار مفيد است و همچنین می تواند بسیاری از انرژی کودک شما را تخلیه نماید. لی لی رفتن و طناب بازی سرعت ادراک ریاضی را افزایش می دهد . بردن کودک به موزه ها : کودکان خود را هر از گاهی به موزه ها ببرید و اجازه دهید خود کودک از مسئولین موزه سئوالاتشان را بپرسند.
بازی با لیوان پر از آب: این بازی جهت تمرکز کودک بسیار سودمند است و ارتباط بین چشم و دست را هماهنگ می کند .
بازی های فعالیتی به بچه ها فرصت می دهد اطلاعات پیدا کنند مثلا طول و عرض و بعد و رنگ و ،،، بخشی از اطلاعات ما از جهان پیرامون از طریق بازی کسب می شود .
بازی همکاری: به کودک نشان دهیم که به تنهایی قادر به جابجا کردن شیئی نیستیم اما با همکاری می توانیم انرا جابجا کنیم.
بازی قرض: از حدود چهار سالگی می توان با حضور پدر این بازی را اینگونه انجام داد که هر کسی تعدادی از وسایل خودش را بیاورد و برای مدتی یکی از وسایلش را به دیگری قرض دهد و سپس پس بگیرد.
بازی سکوت : در حین بازی با اعلام سکوت توسط والدین کودک وسایلش را زمین می گذارد و فعالیتش را قطع کرده و به صداهای محيط گوش فرا می دهد صداهایی که معمولا به آنها توجه نمی شود ( تیک تاک ساعت ، عبور و مرور وسایل نقلیه ، صدای پرندگان و ۰۰۰)
استوپ رقص: یکی از بازی هایی که می تواند تمرکز کودک را افزایش داد .
بازی سر و راز: گاهی مطالب خاص و پیش پا افتاده ای را می توانید به کودک خود به عنوان راز بگویید و از او بخواهید که این موضوع بین شما و او خواهد ماند این بازی را از حدود شش سالگی می توانید با کودک خود انجام دهید. این بازی باعث می شود کودک احساس کند فرد مهمی برای شماست و اعتماد به نفس کودک را بالا خواهد برد.
بازی های خیالی
تا سن پنج ، شش سالگی با کودک همراهي مي كنيم و دوستان خیالی او را به رسمیت می شناسیم برای دوست خیالی او غذا می گذاریم ولی از آن به بعد کم کم او را با واقعیت آشنا می کنیم و می گوییم : ” من که اون و نمی بینیم ” البته این نکته را به خاطر داشته باشید که اگر کودک کار خطایی را انجام داد و به گردن دوست خیالی خود انداخت از او نپذیرید و به او بگویید نه این کار را تو انجام دادی و برای صداقتش پاداشی در نظر بگیرید. در این سنین بازی بیا خیال کنیم هم بازی خوبی است و باعث ایجاد خلاقیت در کودک می شود. بیا خیال کنیم الان ابر هستیم یا الان هواپیما هستیم.
بیا خیال کنیم
به طور خیالی آرزوهایش را برآورده کنید: کاش می توانستیم مثل جادوگرا الان یک آب نبات خلق کنیم یا کاش یه سوپرمارکت تو خونه داشتیم،اونوقت… یا تصور کن می تونستیم یه ماشین کنترلی بسازیم یا بیا یه لیست آرزوها درست کنیم و آرزوهامونو توش بنویسیم.
نقش یک موجود خیالی را بازی کنید
در این روش یکی از والدین نقشی را برای مدت دو ماه بازی می کند به این طریق که موجودی خیالی می شود و با کودک خود بازی می کند، موجودی که در این دو ماه کاملا با کودک عجین شده و کودک او را دوست داشته باشد. پس از اینکه کودک با این موجود دوست شد حال از زبان او می توان نکات مثبتی را که مد نظر است به کودک آموخت . به یاد داشته باشید که کودک به هیچ وجه نصیحت مستقیم را نمی پذیرد. سعی شما در این راه صرفا ارتباطتان را با کودک خدشه دار می کند.
سعی کنید با تخیلاتشان آنها بازی کنید و به آنها امید ببخشید
كودک: ” من می خوام به کار پیدا کنم.
” بگويد ” وای چه جالب دوست داری چه کاری باشه؟ بیشتر برام صحبت کن خیلی جالب می شه تو به روپوش سفيد تنت کنی اونوقت از بلند گوی بیمارستان صدا کنند خانم دکتر سحر به اتاق عمل …. ” یا ” پس تو می خوای با کامی ازدواج کنی . فکرشو بکن توی عروسی تو … راستی دوست داري کیا رو دعوت کنی؟ یا تو دوست داری به ماشين گنده داشته باشی ؟ چه جالب ، اونوقت ببینم میزاری مامانی سوارش بشه ؟
بازی با حدس بزنیم : این بازی خوبی برای تقویت هوش کودک است. مثلا بیا حدس بزنیم بابا امروز چی می خره یا بیا حدس بزنیم بعدش چی می شه.
نقش بازی در کودکان بیش فعال و کم توجه
دو اصطلاح برای اینگونه کودکان بکار می رود : ADD: کاهش تمرکز و توجه. ADHD کاهش تمرکز و توجه همراه با فعالیت زیاد.
یک کودک برای بازی نیاز به فضایی حدود ۲۰۰ متر مربع دارد وقتی این فضا به ۵۰ متر کاهش یافته این کودک باید 6 بار طول و عرض این فضا را طی کند و نمایی که پدر و مادر از این واقعه می بینند را به بیش فعالی ربط می دهند. این در حالی است که این کودک کاملا طبیعی است و برای تخلیه انرژی خود به چنین کاری دست می زند . متاسفانه بسیاری از بچه ها با فقر بازی مواجه هستند و به اشتباه به آن بیش فعالی می گویند . این کودکان حتی در محیط های آموزشی نیز نمی توانند به خوبی انرژی خود را تخلیه کنند و والدین باید به میزان تحرک کودک برای او شرایطی را فراهم کنند تا کودک بتواند به خوبی انرژی خود را تخلیه نماید .
جهت درمان مشکلات دوران کودکی بازی درمانی یک روش موثر است و بازی درمانگر می تواند کمک کند.
مرکز مشاوره دیدار 02188893258
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com
