اصطلاح دلبستگی در شکل ساده ی خود به صورت تمایل نوزاد به حفظ تماس بدنی یا ادراکی با مادر تعریف شده است.این دلبستگی با رفتارهایی از قبیل دنبال کردن مادر با چشم، چسبیدن به او و گریه و حالت افسردگی وقتی که مادر اورا ترک می کند، نشان داده می شود.اما اصطلاح دلبستگی به معنی گسترده نیز به کار رفته و به نیاز عاطفی به حضور مادر و آرامش و امنیتی که حضور وی برای فرزند فراهم می کند،اطلاق شده است.
در نوزاد انسان، رشد واکنش های اجتماعی و دلبستگی که در ماه های هفتم و نهم زندگی به حد اعلای خود می رسد، نخستین سنگ بنای اصلی رشد شخصیت شناخته شده است.بااین دلبستگی، نوزاد در واقع به نوع بشر می پیوندد و همه ی روابط متقابل اجتماعی بعدی بر این مبنا شکل می گیرد.در حقیقت نوزاد با شکل دادن دلبستگی در خود، زمینه ی شناخت افراد مهم و موثر را در زندگی بعدی خود، فراهم می کند.
جالب اینجاست که محققان، ظهور دلبستگی را در حیوانات نیز مطالعه کرده اند؛مثلا تحقیقات نشان داده است که الگوهای دلبستگی به مادر در شمپانزه ها بسیار شبیه انسان است.شمپانزه ی کوچک حضور مادر در کنار خود را به عنوان عامل تغذیه، امنیت خاطر و پناه بردن به او در هنگام احساس خطر، تلقی می کند و دچار شدن به وحشت و اضطراب در صورت ترک مادر در او بسیار طبیعی و بارز است.یکی از منظم ترین تحقیقاتی که تا کنون درباره ی تاریخ طبیعی دلبستگی در نوزاد انسان انجام شده مربوط به شیفر و امرسون در اسکاتلند است.این محققان با مادران یک گروه ۶۰ نفری از نوزادان مصاحبه های منظم ماهانه انجام دادند.این کار تا پایان یک سالگی ادامه داشت و بعد با یک فاصله ی شش ماهه(یعنی،وقتی کودکان در سن یکسال و نیم بودند)تکرار شد.اطلاعات جمع آوری شده ی آن ها شامل گزارش مادر هر نوزاد از رفتار های دلبستگی فرزند خود در موقعیت های مختلف بود.برای اطمینان از درستی گزارشهای مادران، محققان در مواردی شخصا نیز به مشاهده ی چنین رفتارهایی در نوزادان دست زدند.آنان دلبستگی را تمایل نوزاد به مجاورت جویی با اعضای معینی از گونه ی خود تعریف کردیند و فرضیه ی آن ها این بود که در نوزاد انسان نیاز دلبستگی وجود دارد که انگیزه ای برای این مجاورت جوی است.
یکی از جالبترین نتایج این تحقیقات این بود که نوزاد در جستجوی تعامل، فعالانه عمل می کند نه به صورت فعل پذیر، یعنی مثلا نوزاد منتظر توجه دیگران به خود نمی ماند، بلکه او به جستجوی توجه دیگران بر می آید.
مرکز مشاوره و روانشناسی دیدار
Clinicdeedar@
Www.clinicdeedar.com